"Na naszym spotkaniu spoczywa ciężar odpowiedzialności pasterskiej i kościelnej, zobowiązujący nas do przedyskutowania razem, w sposób synodalny, szczery i pogłębiony, jak stawić czoło temu złu, które nęka Kościół i ludzkość. Święty Lud Boży patrzy na nas i oczekuje od nas nie prostych i oczywistych potępień, ale konkretnych i skutecznych środków, które należy zapewnić. Potrzebna jest nam konkretność" – mówił papież Franciszek otwierając 21 lutego 2019 r. obrady międzynarodowej konferencji „O ochronie małoletnich w Kościele”. W watykańskim szczycie uczestniczyli przewodniczący Episkopatów i najwyżsi rangą przełożeni zakonni. Na podstawie nadesłanych przez nich uwag, papież Franciszek opracował "21 postulatów na temat ochrony małoletnich w Kościele", które stały się punktem wyjścia do rozważań, jak "przekształcić to zło w szansę na świadomość i oczyszczenie".

Właśnie te słowa, zaczerpnięte z przemówienia papieża Franciszka, znalazły się w tytule polskiego wydania materiałów z konferencji. Publikacja "Świadomość i oczyszczenie. Ochrona małoletnich w Kościele" ukazała się staraniem Wydawnictwa Ojców Franciszkanów Niepokalanów. Patronat nad publikacją objął abp Stanisław Gądecki, przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, a słowem wstępnym opatrzył nuncjusz apostolski w Polsce abp Salvatore Pennacchio.

W książce znajdziemy pełne tłumaczenia głównych wystąpień prelegentów konferencji. Kard. Luis Antonio Tagle z Filipin (obecnie prefekt jednej z watykańskich kongregacji) za Thomášem Halíkiem powtórzył, że "rany Chrystusa pozostają ranami naszego świata" i pytał: "Jak możemy wyznawać wiarę w Chrystusa, gdy zamykamy oczy na wszystkie rany zadane przez wykorzystanie seksualne?". Abp Charles Jude Scicluna, zajmujący się w Watykanie walką z przypadkami wykorzystywania seksualnego w Kościele, mówił o odpowiedzialności biskupów i przełożonych zakonnych od procedur związanych z wyjaśnieniem przypadków niewłaściwego zachowania po egzekwowanie konsekwencji prawnych postępowań karnych.  Kolumbijski kardynał Rubén Salazar Gómez za główną przyczynę obecnego kryzysu wskazał klerykalizm, który "zniekształca znaczenie istotę posługi kapłańskiej". Z kolei kard. Oswald Gracias z Indii mówił o potrzebie zaangażowania całego Kościoła w walkę z wykorzystaniem seksualnym. Podobnie wybrzmiał głos przewodniczącego Komitetu ds. ochrony dzieci i młodzieży Konferencji Episkopatu USA kard. Blase Josepha Cupicha. Wyliczył on cztery zasady synodalne: radykalne słuchanie osób skrzywdzonych, szeroki udział świeckich w budowaniu "struktur rozliczalności", kolegialne działanie zamiast działania w izolacji oraz wezwanie do towarzyszenia ofiarom wykorzystania. Dr Linda Ghisoni, podsekretarz Sekcji ds. Świeckich w Dykasterii ds. Świeckich, Rodziny i Życia, postulowała zainicjowanie na szczeblu lokalnym, diecezjalnym powstanie rad, które wraz z biskupem zajmowały się weryfikacją i rozeznawaniem inicjatyw, jakie należy podjąć. Afrykańska zakonnica s. Veronica Openibo, przełożona zakonna, zaznaczyła, że problem wykorzystania seksualnego dotyka całego Kościoła, nie tylko Kościoła w Europie czy w Ameryce. Kard. Reinhard Marx, ówczesny przewodniczący Episkopatu Niemiec, mówił o znaczeniu właściwie działającej administracji Kościoła i wyliczył nadużycia władzy w tym obszarze. Dr Valentina Alazraki, watykańska korespondentka meksykańskiej telewizji, mówiła o kluczowej roli komunikacji. Brak przejrzystości i informowania wiernych nazywa "nowym przejawem przemocy wobec ofiar".

Publikacja zawiera również homilię, którą podczas Mszy św. na zakończenie konferencji „Ochrona małoletnich w Kościele” wygłosił abp Mark Coleridge z Australii. Mówił o konieczności nawrócenia na kształt rewolucji kopernikańskiej: „Kopernik udowodnił, że słońce nie kręci się wokół ziemi, ale ziemia wokół słońca. Rewolucja kopernikańska jest dla nas odkryciem, że osoby, które zostały wykorzystane nie kręcą się wokół Kościoła, lecz Kościół wokół nich. Odkrywając to, możemy zacząć widzieć ich oczami i słyszeć ich uszami; a kiedy to zrobimy, świat i Kościół zaczną wyglądać zupełnie inaczej. Jest to konieczne nawrócenie, prawdziwa rewolucja i wielka łaska, która może otworzyć Kościołowi nowy rozdział jego misji”.

Swoistym podsumowaniem jest przemówienie Ojca Świętego za zakończenie spotkania. Papież podkreślił, że każdy jeden przypadek wykorzystywania sam w sobie jest potwornością i „zostanie potraktowany z najwyższą powagą”. Jak dodał: „Żadne wykorzystywanie nie może być kiedykolwiek ukrywane (jak to było zwyczajem w przeszłości) i lekceważone, ponieważ ukrywanie wykorzystywania sprzyja rozprzestrzenianiu się zła i dodaje dodatkowy poziom zgorszenia. W szczególności trzeba wypracować nowe, skuteczne podejście do zapobiegania we wszystkich instytucjach i środowiskach działalności kościelnej”.

Całości dopełniają podsumowania prac 11 grup roboczych,  w których pracowali uczestnicy konferencji, jak również oświadczenie ks. Federico Lombardiego, który był moderatorem spotkań z dziennikarzami. Zapowiedziano wówczas opublikowanie nowego motu proprio Papieża „w celu umocnienia zapobiegania i walki z nadużyciami ze strony Kurii Rzymskiej i Państwa Watykańskiego”.

Międzynarodowa konferencja „O ochronie małoletnich w Kościele” odbyła się z udziałem Ojca Świętego Franciszka, przewodniczących episkopatów i wyższych przełożonych zakonnych w Watykanie w dniach 21-24 lutego 2019 r.

Polskie wydanie materiałów z konferencji zawiera dodatkowo list apostolski motu proprio „Vos estis lux mundi” Ojca Świętego Franciszka o procedurach prawnych i odpowiedzialności biskupów, który ukazał się 9 maja 2019 r. Wydawnictwo Ojców Franciszkanów Niepokalanów poszerzyło publikację również o tekst Benedykta XVI, jaki ukazał się na łamach niemieckiego pisma „Klerusblatt” 11 kwietnia 2019 r. i stanowi analizę przyczyn pedofilii w Kościele. Benedykt XVI podkreślił w nim, że pedofilia mogła osiągnąć takie rozmiary ze względu na brak wiary, zarówno w społeczeństwie, jak i w samym Kościele. Jak zaznaczył trzeba jednak dostrzec, że „nawet dzisiaj Kościół nie składa się tylko ze złych ryb i chwastów” i wciąż jest narzędziem, za pomocą którego Bóg nas zbawia.