Wprowadzenie do modlitwy Jdt 13, 18-20; 15, 9 1

„Tyś wielką chlubą naszego narodu”  (Jdt 15, 9) 

W liturgii słowa uroczystości Najświętszej Maryi Panny, Królowej Polski, Kościół  daje nam teksty biblijne, które pomagają zrozumieć rolę Maryi w naszym życiu. Jednym  z nich jest fragment Księgi Judyty (Jdt 13, 18-20). Czy księga Starego Testamentu może nam coś powiedzieć o Matce Jezusa i to w kontekście historii naszego narodu, a także każdego z nas indywidualnie? Otóż bardzo wiele. Wystarczy się modlitewnie wsłuchać w ten natchniony tekst, aby uchwycić analogie i – w konsekwencji – jeszcze bardziej zaufać pełnemu miłości prowadzeniu Maryi. 

Zanim przejdziemy do wspomnianego wyżej fragmentu z liturgii słowa, spójrzmy na  jego kontekst. Księga Judyty to dydaktyczne opowiadanie o charakterze przypowieści, które ukazuje w jaki sposób Bóg ratuje ludzi w sytuacji, w której zło wydaje się nie do powstrzymania. Miasto Betulia (symbol terytorium, na którym dokonuje się konfrontacja dobra ze złem) zostaje zaatakowane przez wojska Nabuchodonozora, pod wodzą pełnego pychy i arogancji Holofernesa. Kiedy mieszkańcom zaczyna brakować wody, w panice stawiają Bogu ultimatum. Jeżeli ich nie wyzwoli w wyznaczonym przez nich czasie, zamierzają się poddać. W takich okolicznościach na kartach księgi pojawia się Judyta. Jej imię dosłownie oznacza „Judejka” albo po prostu „Żydówka”. Jest piękną i bogatą wdową, która cieszy się nieposzlakowaną opinią. To kobieta pobożna, świadoma tego, czym naprawdę jest modlitwa (która wypełnia jej życie) oraz niezwykle ufająca Bożej Opatrzności. 

W odróżnieniu od pozostałych mieszkańców Betulii Judyta nie traktuje Boga w sposób instrumentalny, niczego nie próbuje na Nim wymóc, ale pozwala Mu użyć siebie do dzieła wyzwolenia miasta. Dostaje się do obozu Holofernesa, tam udaje się jej przechytrzyć wojsko i samego wodza, aby ostatecznie pozbawić go życia poprzez obcięcie głowy. Jej czyn jest symbolem zwycięstwa Boga nad złem, którego Pan dokonał ręką słabej, ale całkowicie oddanej Mu osoby. 

Kiedy po zabiciu Holofernesa Judyta wraca do Betulii, jest witana hymnem, który  prawie w całości znalazł się w liturgii słowa uroczystości Najświętszej Maryi Panny, Królowej Polski: Błogosławiona jesteś, córko, przez Boga Najwyższego, spomiędzy wszystkich niewiast na ziemi, i niech będzie błogosławiony Pan Bóg, Stwórca nieba i ziemi, który cię prowadził, abyś odcięła głowę wodza naszych nieprzyjaciół. Twoja ufność nie zatrze się aż na wieki w sercach ludzkich wspominających moc Boga. Niech to sprawi tobie Bóg, abyś była wywyższona na wieki i ubogacona w dobra, bo nie szczędziłaś swego życia, gdy naród nasz był upokorzony, ale przeciwstawiłaś się naszej zagładzie, postępując prawą drogą przed Bogiem naszym. (Jdt 13, 18-20) Po ostatecznym zwycięstwie Izraelitów nad wrogami, kierują oni w stronę Judyty kolejne dziękczynienie, które także znalazło się w liturgii: Tyś wywyższeniem Jeruzalem, tyś chlubą wielką Izraela, tyś wielką dumą naszego narodu (Jdt 15, 9). 

Spróbujmy się nieco przyjrzeć tym słowom, aby nasza lektura stała się prawdziwie lekturą modlitewną, pomagającą nam odnaleźć wypełnienie tego tekstu w Maryi, w historii naszej Ojczyzny oraz w życiu każdego z nas. 

Jdt 13, 18: Błogosławiona jesteś, córko, przez Boga Najwyższego, spomiędzy wszystkich niewiast na ziemi, i niech będzie błogosławiony Pan Bóg, Stwórca nieba i ziemi, który cię prowadził, abyś odcięła głowę wodza naszych nieprzyjaciół. 

Dosłownie można by ten werset przetłumaczyć również: „Błogosławiona jesteś, córko  Bogu Najwyższemu (...), który cię poprowadził do zadania rany głowie władcy wrogów naszych”. Judyta jest nazwana „córką Bogu”, czyli córką Boga, w szczególniejszy sposób, niż „wszystkie niewiasty na ziemi”, którą On poprowadził do „zadania rany głowie” władcy nieprzyjaciół. 

Jdt 13, 19: Twoja ufność nie zatrze się aż na wieki w sercach ludzkich wspominających moc  Boga. Judyta niejako otrzymuje obietnicę, że jej nadzieja nigdy „nie zostanie odebrana od  serc ludzi, pamiętających moc Boga”. Wszyscy będą się umacniać jej ufnością. Jej nadzieja złożona w Bogu będzie impulsem, budzącym nadzieję w innych. 

Jdt 13, 20: Niech to sprawi tobie Bóg, abyś była wywyższona na wieki i ubogacona w dobra,  bo nie szczędziłaś swego życia, gdy naród nasz był upokorzony, ale przeciwstawiłaś się naszej zagładzie, postępując prawą drogą przed Bogiem naszym. 

 Mieszkańcy Betulii wychwalają Judytę za to, że nie „szczędziła swojego życia”, gdy  naród był upokorzony, zdeptany, ale wyszła naprzeciw – i tu mocny termin – „zwłokom naszym”, temu wszystkiemu, co świadczyło o klęsce, upadku. 

 Grecki termin to „wyjście naprzeciw” określa jako czyn, który mógł wiele kosztować,  nie był łatwy, ale był podjęty z determinacją, pomimo trudności. 

 W tym wszystkim Judyta była nieustannie prowadzona przez Boga prawą, prostą  drogą. 

Jdt 15, 9: Tyś wywyższeniem Jeruzalem, tyś chlubą wielką Izraela, tyś wielką dumą naszego  narodu. 

 Gdy zajrzymy do Wulgaty, łacińskiego tłumaczenia Pisma Świętego, oprócz terminów  mówiących o tym, że Judyta jest wywyższeniem narodu izraelskiego, znajdziemy w tym wersecie także określenie, że jest jego radością. 

Tradycja Kościoła w Judycie widzi starotestamentowy typ Maryi. Spróbujmy dostrzec  analogie miedzy tymi dwiema bohaterkami: 

1) W czytanym przez nas fragmencie pobrzmiewa echo tekstów Nowego Testamentu,  odnoszących się do Maryi. W scenie spotkania z Elżbietą, krewna Matki Jezusa zwraca się do Niej słowami: Błogosławiona jesteś między niewiastami (Łk 1, 42), a w tekście „Magnificat” (Łk 1, 46-55) oprócz tego, że sama Maryja mówi, iż „błogosławić Ją będą wszystkie pokolenia”, zdecydowanie wyczuwamy intuicje z Księgi Judyty (choćby to, że Bóg poniża pysznych, a wywyższa pokornych). 

2) Maryja jest szczególną córką Boga. Jest też Niewiastą, zapowiedzianą w Rdz 3, 15,  która miażdży głowę szatana – „władcy wrogów naszych”. Pozwala się prowadzić Bogu i staje się częścią Jego planu zbawienia ludzkości. 

3) Wiara Maryi przeprowadziła Kościół przez ciemności Wielkiego Piątku  i nieprzerwanie umacnia wszystkich, którzy się do Niej uciekają. Jest Ona dla nas wzorem zaufania i całkowitego polegania na Bogu. 

4) Maryja „nie szczędzi swojego życia”, by mógł wypełnić się Boży plan zbawienia. Jest  pierwszą uczennicą swego Syna, który mówi, że kto straci swoje życie z Jego powodu, ten je zachowa (zob. np. Łk 9, 24). Uczy nas przyjmować i realizować to wezwanie Jezusa. Czy chcemy być Jej posłuszni i Ją naśladować? 

5) W Jdt 13, 20 czytamy mocne słowa, że Judyta wychodzi „ku zwłokom narodu”, czyli  temu wszystkiemu, co świadczyło o bezapelacyjnej klęsce, śmierci jej rodaków. Czy także te słowa możemy odnieść do Maryi? Zastanówmy się... Jako nowa Ewa jest posłana do ludzkości po grzechu pierworodnym, a więc w pewnym sensie martwej. 

Dopiero Jej Syn przywraca nam życie. Patrząc na historię naszej Ojczyzny możemy  dostrzec obecność Maryi, uciekanie się pod Jej opiekę nie tylko wtedy, gdy się nam dobrze wiodło, ale także w czasach klęsk, zaborów, wojen, niewoli... I była z nami wówczas. Wspierała, prowadziła do Syna, broniła (przypomnijmy tu choćby obchodzone w tym roku 100-lecie Cudu nad Wisłą). Nie opuszcza nas także teraz. Maryja może wejść również w to, co jest umarłe w każdym z nas, co jest jakąś naszą duchową śmiercią. Chce tam wchodzić i przynosić Jezusa, aby On mógł nas wskrzesić do życia. Warto zapytać siebie, czy Ją zapraszamy... 

6) Maryja jest dumą, chlubą Kościoła, ale i jego radością. W Niej dostrzegamy  wywyższenie, którego Bóg pragnie dla każdego z nas. 

(oprac. s. Magdalena Wielgus

www.emigracja.episkopat.pl