Bezpieczne dziecko w domu i na drodze

W tym artykule przyjrzymy się typowym zdarzeniom, w następstwie których może dojść do trwałej utraty zdrowia lub kalectwa i śmierci dziecka. Sytuacji takich jest niezliczona ilość, ale zajmiemy się takimi, które są najbardziej typowe. Przypomnimy też podstawowe zasady, które pozwolą zapewnić dziecku bezpieczeństwo w samochodzie, uniknąć wypadków na drodze i w domu oraz w czasie, gdy dziecko pozostaje bez nadzoru dorosłych. To temat bardzo aktualny wraz z powrotem dzieci do szkół.

Źródła zagrożeń

Na całym świecie ok. 2,3 tys. dzieci umiera każdego dnia wskutek nieumyślnych wypadków. W samej Europie każdego roku wskutek nieumyślnych wypadków ginie ponad 42 tys. dzieci i młodzieży. Organizatorzy akcji edukacyjnej „Uwaga dziecko” informowali niedawno, że najczęstszymi przyczynami takich zgonów wśród dzieci są:

• wypadki komunikacyjne (26 proc.);
• utonięcia (20 proc.);
• oparzenia (10 proc.);
• zatrucia i upadki (po 5 proc.) oraz
• inne sytuacje, m.in. zadławienia, uduszenia czy przygniecenia.

To najbardziej tragiczne zdarzenia. Ale takich, które nie kończą się śmiercią, a jedynie uszkodzeniem ciała są w samej Polsce tysiące. Ze statystyk wynika, że co roku oparzeniom ulega do 300 tys. Polaków, z czego blisko 75 proc. to dzieci do 4. roku życia! Trudno uwierzyć, ale szacuje się, że w Polsce jest około 50 przypadków w ciągu roku (kilkanaście śmiertelnych), gdy dzieci wypadają przez okno.

Poważnym problemem wśród dzieci są zatrucia, do których dochodzi w wyniku połknięcia przez dzieci lekarstw, substancji chemicznych lub alkoholu. Każdego roku na świecie umiera z ich powodu ponad 45 tys. dzieci!

Wypadki komunikacyjne z udziałem dzieci

Wypadki drogowe z udziałem dzieci i młodzieży zdarzają się zarówno wtedy, gdy zajmują miejsce pasażera w prowadzonym przez dorosłego pojeździe, jak i wtedy, gdy są pieszymi uczestnikami ruchu czy rowerzystami. Do największej liczby wypadków z udziałem dzieci i młodzieży dochodzi w miesiącach letnich, szczególnie w czerwcu oraz w godzinach porannych i wczesnopopołudniowych, w drodze do i ze szkoły.

Według danych Komendy Głównej Policji liczba zabitych i rannych dzieci w wyniku wypadków drogowych utrzymuje się na podobnym poziomie. Najwięcej przypadków śmiertelnych odnotowuje się w grupie wiekowej dzieci od 15 do 17 roku życia.

W 2019 roku na polskich drogach w 30 288 (źródło danych: Polskie Obserwatorium Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, na podstawie danych gromadzonych przez Komendę Główną Policji w Systemie Ewidencji Wypadków i Kolizji) wypadkach zginęło 2 909 osób, a 35 477 zostało rannych (w tym 10 633 ciężko rannych). W odniesieniu do dzieci, czyli grupy wiekowej 0-14 lat, odnotowano 2 391 wypadków, 68 ofiar śmiertelnych i 2 625 rannych (w tym 557 ciężko rannych). W porównaniu do roku 2018 liczba ofiar śmiertelnych wśród dzieci zwiększyła się o ponad 21%, ale liczba ciężko rannych była mniejsza o 10%.

Zgodnie z kodeksem drogowym, już w wieku 7 lat dziecko staje się pełnoprawnym uczestnikiem ruchu drogowego i może samodzielnie poruszać się po drogach. Niestety, często nie jest do takiej podróży należycie przygotowane. Efektem tego jest coraz większa ilość zdarzeń i wypadków drogowych z udziałem najmłodszych uczestników ruchu drogowego. Dzieje się tak z powodu ich własnej lekkomyślności, a czasem beztroski rodziców czy braku wyobraźni użytkowników pojazdów.

Dzieci wędrujące bez opieki rodziców do szkoły spotykają się na drodze z nieznanymi dotychczas sytuacjami. Brak odpowiednich informacji i doświadczenia powoduje, iż nie potrafią one właściwie się zachować, ani przewidzieć sytuacji na drodze. Dodatkowo, tendencja do reagowania w sposób gwałtowny i emocjonalny na zaistniałe zagrożenie powoduje, iż dziecko łatwo może stać się ofiarą zdarzenia drogowego. Małe dzieci nie potrafią także przewidzieć skutków określonej sytuacji w ruchu drogowym, co spowodowane jest pewnymi trudnościami w spostrzeganiu (ograniczonym jeszcze polem widzenia) i mniejszą zdolnością koncentracji uwagi. Należy również dodać, że brak dostatecznie rozwiniętej orientacji przestrzenno-czasowej powoduje mniejszą lub brak umiejętności oceny odległości i prędkości zbliżającego się pojazdu. Jak widać, ograniczone możliwości i właściwości psychofizyczne dzieci w wieku wczesnoszkolnym mogą stać się przyczyną wielu wypadków drogowych. Potwierdzają to statystyki policyjne dotyczące wypadkowości z udziałem najmłodszych uczestników ruchu drogowego. Inne przyczyny zdarzeń drogowych z udziałem dzieci to:

• zabawy na jezdni, w jej bezpośrednim sąsiedztwie lub poboczu drogi;
• nagłe wtargnięcie przed jadący pojazd;
• wyjście dziecka zza przedmiotów stałych;
• brak opieki nad dzieckiem znajdującym się na drodze;
• wypadnięcie z pojazdu;
• wsiadanie lub wysiadanie z pojazdu w trakcie jazdy.

Fotelik dla dziecka

Ustawa Prawo o ruchu drogowym, która stanowi, że w pojeździe wyposażonym w pasy bezpieczeństwa dzieci do lat 12, mierzące do 1,5 m przewozi się w foteliku odpowiednim do masy i wzrostu dziecka. Co ważne, aby przewozić dziecko na przednim siedzeniu pojazdu tyłem do kierunku jazdy w foteliku bezpieczeństwa, należy dezaktywować przednią poduszkę powietrzną. Starsze dzieci mogą używać tzw. podkładek, które umożliwiają prawidłowe ułożenie pasów bezpieczeństwa tak, aby nie zacisnęły się na szyi w czasie zdarzenia.

Foteliki są podzielone według kategorii wagowych. Dla noworodków i niemowląt przewożonych w pozycji leżącej używa się tzw. kołysek lub nosidełek. Zakwalifikowane są one do grupy 0/0+ i służą maluchom od urodzenia do osiągnięcia 15 miesięcy oraz wagi do 13 kg. Potem nosidełka zastępuje się fotelikami, w których starsze dzieci można już przewozić na siedząco. Dzieci w wieku do 3-4 lat należą do grupy I, i powinny być przewożone w fotelikach od 9 do 18 kg. A dla starszych – siedzenie podwyższające z oparciem czyli grupa II-III (15-36 kg).

Dobrze by wybrany przez nas model fotelika był głęboki, z wysokimi i masywnymi bokami. Dużą zaletą będzie, jeśli fotelik jest wyposażony w dodatkową wkładkę, która „łagodzi kąt siedzenia” i ma pomocniczą ochronę główki. Boczne oparcie na ręce powinno być wygodne, chroniące jednocześnie ciało dziecka z boków. Upewnijmy się, że fotelik ma europejski certyfikat bezpieczeństwa oznaczony symbolem ECE R44.

Najczęściej zalecany jest montaż fotelika na środku tylnego siedzenia, które jest wyposażone w trzypunktowy pas bezpieczeństwa. Jest oddalone od drzwi i zapewnia najlepszą ochronę podczas bocznego uderzenia.

Zaleca się, aby dzieci do piątego roku życia przewozić tyłem do kierunku jazdy. Takie położenie gwarantuje, że w chwili zderzenia głowa dziecka ma podparcie.

Bezpieczna droga do szkoły

Aby bezpiecznie dojść do szkoły i wrócić z niej do domu, wystarczy przestrzegać kilku podstawowych zasad:

• przechodzić przez jezdnię przy zielonym świetle;
• tam, gdzie to możliwe przechodzić przez jezdnię w wyznaczonym miejscu, nawet gdy wiąże się to z wydłużeniem drogi do lub ze szkoły;
• nie bawić się na jezdni lub w jej pobliżu;
• nie wbiegać, ani nie wjeżdżać (na rolkach, hulajnodze, rowerze) na jezdnię;
• nosić światełko odblaskowe;

Aby przejść prawidłowo i bezpiecznie przez jezdnię należy:

• zatrzymać się;
• spojrzeć najpierw w lewo;
• potem spojrzeć w prawo;
• po czym ponownie spojrzeć w lewo;
• i jeśli nic nie nadjeżdża, można iść (w połowie drogi zerknąć w prawo, upewniając się, że żaden pojazd nie pojawił się na drodze).

W czasie, który dzieci spędzają bez opieki rodziców muszą pamiętać o bezwzględnym przestrzeganiu następujących zasad:

• nie otwierać nikomu drzwi;
• nie wychylać się za okno;
• nie brać nigdy lekarstw z domowej apteczki;
• pamiętać o zakręcaniu kranu z wodą;
• nie bawić się prądem, ani kuchenką gazową;
• nie używać ostrych przedmiotów;
• uważać na przedmioty, które mogą być gorące;
• nie wspinać się po meblach.

Rozmawiać o zagrożeniach

Dzieci wiedzą o bezpieczeństwie tyle, ile powiedzą im rodzice. Dlatego należy rozmawiać z dzieckiem o zagrożeniach i o tym, jak sobie w takich sytuacjach radzić. Ważne jest, by od najmłodszych lat uczyć podstawowych zasad bezpieczeństwa, bo czasami decydują chwile i nawyki wpajane przez rodziców i wychowawców mogą uratować zdrowie lub życie.

Także policja prowadzi liczne działania w celu poprawy bezpieczeństwa dzieci, szczególną uwagę poświęcając najmłodszym. Przykładem takiego programu edukacyjnego jest akcja „Z Borsukiem bezpieczniej”. W ramach akcji przygotowano wiele materiałów, z którymi można zapoznać się klikając w link: http://wprewencji.policja.waw.pl/wp/porady/materialy-profilaktyczn/2269,Z-Borsukiem-bezpieczniej.html

Dariusz Stępień, opoka.org.pl

Partnerem akcji „Zawsze bezpieczny” jest PZU SA.