Zapytany o to, jak to się stało, że w Licheniu doszło do zorganizowania tego typu warsztatów, odpowiedział, iż pomysł zrodził się w trakcie rozmowy z braćmi, w tym z wicekustoszem miejsca, ks. Sławomirem Homoncikiem.  

Warsztaty w całości odbywały się w Papieskim Domu Rekolekcyjnym w starej części sanktuarium – tam zakwaterowani byli uczestniczy, tam również pracowali. Zajęcia rozpoczęły się od teoretycznego wykładu ks. Rafała Krauze, marianina, który fascynację ikonami zaczerpnął z rodzinnych Bieszczad. Następnie uczestnicy spotkania zabrali się do pracy pod czujną opieką ikonopisarki, pani Janiny Krauze.

Początkujący ikonopisarze (bo tak określa się twórców ikon) mieli za zadanie przede wszystkim stworzenie podobizny jednej spośród 3 wskazanych ikon: Mandylionu („ikony ikon” przedstawiającej oblicze Chrystusa wpisane w nimb krzyżowy, ukazane na białej chuście, przytrzymywanej przez aniołów za dwa górne rogi), najstarszej ikony Chrystusa Pantokratora pochodzącej z VI w. z góry Synaj z najstarszego czynnego klasztoru na świecie oraz najstarszej ikony Maryi (tzw. Advocata), której autorstwo przypisywano w tradycji  św. Łukaszowi Ewangeliście a pochodzącej prawdopodobnie także z VI wieku n.e.

Aby pomoc artystom-amatorom organizatorzy przygotowali kilkanaście ikon, które zostały wyeksponowane w pracowni jako wzory do śledzenia.

- „Ikona jest obrazem sakralnym i nie można ot tak jej namalować. Musi ona powstać poprzez modlitwę, poszukiwanie, odkrywanie swojej duchowości. Pisanie ikon, które posiada pewien ściśle określony kanon, odczytywane jest jako swego rodzaju teologia – stąd ikonopisarz to teolog, który wyraża wiarę Kościoła poprzez sztukę liturgiczną” – wyjaśnił ks. Krauze, który wraz z uczestnikami warsztatów postanowił także napisać swoją ikonę.

Uczestnicy licheńskich warsztatów pracowali na bazie kanonu pisania ikon powstałego na przełomie V a VI w. n.e., a więc wówczas, gdy rodziła się sztuka bizantyńska.  

„Kanon, który powstawał 1500 lat temu jest wyjątkowy i specyficzny. Organizując warsztaty w Licheniu staraliśmy się napisać ikony z wykorzystaniem tych właśnie wytycznych” – dodał kapłan.

Wśród uczestników licheńskich warsztatów były osoby  m.in. z Zakopanego, Olsztyna, Torunia. Jednak największą grupę stanowili członkowie pracowni plastycznej „Garaż sztuk” z Konina.

- „Przyjechaliśmy do Lichenia całą grupą. Od dawna pasjonuje się malarstwem, i gdy dowiedziałam się, że w Licheniu organizowane są tego typu warsztaty, postawiłam się zapisać. Z ikonami wcześniej nie miałam nic wspólnego, dlatego tym bardziej byłam ciekawa, jak wygląda praca nad tworzeniem tego rodzaju dzieła sztuki. To dla mnie coś nowego” – wyjaśniła pani Olga Skrzypska, która postanowiła napisać ikonę przedstawiającą św. Ojca Pio.

Zdaniem marianina, w pisaniu ikon wszystko ma swoje znaczenie – każda linia, perspektywa, światło, deformacje, kolorystyka. To jest kompozycja, która została bardzo szczegółowo i dokładnie przemyślana. Nie ma w niej przypadku.  

- „Na ikonie Chrystusa Pantokratora z VI wieku widzimy już charakterystyczne elementy wchodzące w skład kształtującego się kanonu pisania ikon, jak choćby układ ręki, która jest wzniesiona do błogosławieństwa z charakterystycznym układem połączonych 2 i 3 palców (2 palce symbolizują boską i ludzką naturę Chrystusa, a 3 – Trójce Świętą). Natomiast Ewangelia trzymana w ręce przez Zbawiciela oznacza, iż jest on Słowem wcielonym” – wyjaśnił kapłan.

W relacji duchownego, patrząc na ikonę nie można stwierdzić skąd pada światło, gdyż ona emanuje światłem od środka.  Odrębne znaczenie mają także kolory użyte podczas pisania ikon – np. złoto jest symbolem świętości, biel oznacza czystość, wspólnotę ze światem boskim, czerwień to kolor królewski a zieleń to odrodzenie duchowe, kolor nadziei. Charakterystyczna dla ikon jest także perspektywa odwrócona (hierarchiczna), w której linie perspektywiczne zbiegają się przed płaszczyzną ikony, a nie, jak jest zazwyczaj, za płaszczyzną obrazu.

Słowo „ikona” pochodzi z języka greckiego („eikon”) i oznacza obraz. W języku greckim i rosyjskim termin „pisać” i „malować” określane są tak samo (gr. γράφω (grafo), ros. писать ). Dlatego mówimy o „pisaniu” a nie „malowaniu” ikon. Ikona jest obrazem sakralnym powstałym w kręgu kultury bizantyńskiej, wyobrażający przede wszystkim postać Chrystusa i Maryi, ale także apostołów, świętych lub sceny biblijne lub liturgiczno-symboliczne, charakterystyczny dla chrześcijańskich Kościołów wschodnich, w tym prawosławnego i greckokatolickiego.

Przykładem najbardziej znanej polskiej ikony jest obraz Matki Bożej Częstochowskiej.

Licheń Stary, 21 lutego 2017 r.